Συγκριτικά μεγέθη των Πλανητών του Πλανητικού μας συστήματος
Κρόνος
Δορυφόροι
Ο Κρόνος διαθέτει πάνω από 47 δορυφόρους και ένα έντονο και πανέμορφο,
σύστημα δακτυλίων.
Ο μεγαλύτερος δορυφόρος του είναι ο Τιτάνας ενώ οι άλλοι είναι οι:
Εγκέλαδος, Ιαπετός, Υπερίωνας, Ρέα, Φοίβη, Τηθύς, Επιμηθέας, Μίμας,
Πανδώρα, Διόνη, Προμηθέας, κ.α.
Μετά τον Δία καθώς απομακρυνόμαστε από τον Ήλιο συναντάμε τον Κρόνο. Ο
Κρόνος είναι ο δεύτερος σε μέγεθος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και
ίσως ο εντυπωσιακότερος όλων. Πρόκειται για έναν γίγαντα αερίων (gas giant) όπως
είναι και οι υπόλοιποι Δίιοι πλανήτες, ο Δίας, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας.
Η δομή του Κρόνου μοιάζει κατά πολύ με αυτήν του Δία. Η σύστασή του
βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο υδρογόνο. Σε ποσοστιαίες αναλογίες στο
υδρογόνο αντιστοιχεί το 96% περίπου της μάζας του Κρόνου, το 3% της μάζας του
είναι ήλιον, ενώ το υπόλοιπο 1% αποτελείται από αμμωνία, ακετυλένιο, αιθάνιο και
μεθάνιο. Η μάζα του Κρόνου είναι περίπου 95 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα της
Γης. Στο κέντρο του πιστεύεται ότι υπάρχει ένας συμπαγής πυρήνας από πέτρα και
πάγο περίπου ίσος με 15 πλανήτες σαν την Γη. Καθώς απομακρυνόμαστε από τον
πυρήνα, όπως και στον Δία έτσι και στον Κρόνο, υπάρχει ένας ωκεανός από υγρό
μεταλλικό υδρογόνο και υγρό ήλιο. Ακόμη πιο έξω και μέχρι την επιφάνεια του
πλανήτη, καθώς η θερμοκρασία και η πίεση ελαττώνονται, σταδιακά εμφανίζεται το
μοριακό υδρογόνο και ήλιο. Ο πλανήτης περιβάλλεται από ένα παχύ στρώμα
ατμόσφαιρας αποτελούμενο από διάφορα επίπεδα τα οποία έχουν διαφορετική
θερμοκρασία και σύσταση. Το κοντινότερο στον πλανήτη, με πάχος περίπου ίσο με
10 Km και θερμοκρασία -20 βαθμούς κελσίου αποτελείται από πάγο νερού. Στα
επόμενα 50 Km περίπου και στη θερμοκρασία -100 βαθμών κελσίου υπάρχει πάγος
αμμωνιακών υδροσουλφιδίων. Στα επόμενα 80 Km και σε θερμοκρασία -150
βαθμούς κελσίου συναντάμε σύννεφα από παγωμένη αμμωνία. Στα επόμενα 200
περίπου Km η ατμόσφαιρα αποτελείται από ορατά σύννεφα υδρογόνου και ηλίου.
Οι άνεμοι στον Κρόνο είναι πολύ ισχυροί, τόσο που πιστεύεται ότι είναι οι
γρηγορότεροι άνεμοι από κάθε άλλον πλανήτη, και μπορούν να φτάσουν τα
1800Km/h.
Όπως και ο Δίας έτσι και Κρόνος διαθέτει ένα μαγνητικό πεδίο το οποίο έχει
δημιουργηθεί εξαιτίας της κίνησης στον υγρό μεταλλικό ωκεανό υδρογόνου στο
εσωτερικό του πλανήτη. Το μαγνητικό πεδίο όμως του Κρόνου δεν είναι τόσο
ισχυρό και φτάνει μόλις το 1/12 της ισχύος του μαγνητικού πεδίου του Δία, είναι
όμως σχεδόν τόσο δυνατό όσο και το γήινο πεδίο. Εκτείνετε δε τόσο μακριά που
φτάνει τον μεγαλύτερο δορυφόρο του, τον Τιτάνα.
Ακόμη μία ομοιότητά του με τον Δία είναι η ταχύτητα περιστροφής γύρο από
τον εαυτό του. Ο Κρόνος κάνει μία πλήρη περιστροφή σε 10 ώρες κα 40 λεπτά
περίπου ενώ για μια πλήρη περιφορά του γύρω από τον Ήλιο απαιτούνται 29,5
γήινα χρόνια. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι περίπου μία φορά κάθε
30 χρόνια, δηλαδή μία φορά σε καφέ περιφορά του γύρω από τον Ήλιο, στον Κρόνο
δημιουργείται μία τεράστια καταιγίδα, η οποία όμως σε αντίθεση με την μεγάλη
ερυθρή κηλίδα του Δία, δε διαρκεί πολύ (λίγους μήνες) και δεν έχει έντονο
χρωματισμό αλλά είναι λευκή, είναι δε γνωστή ως το μεγάλο λευκό σημείο και
εμφανίζεται στο Βόρειο ημισφαίριο του. Η τελευταία του παρατήρηση έγινε το 1990
και αναμένεται να ξαναεμφανιστεί μετά από 30 χρόνια (2020, 2050, 2080,?).
Επίσης και ο Κρόνος όπως και ο Δίας φαίνεται να εκπέμπει μεγαλύτερα ποσά
ενέργειας από αυτά που φτάνουν σε αυτόν από τον Ήλιο. Υπολογίζεται πως η
ενέργεια που εκπέμπει είναι περίπου ίση με δυόμιση φορές την ενέργεια που
δέχεται από τον Ήλιο. Υπάρχει μία θεωρία για το πώς δημιουργείτε αυτή η
ενέργεια. Η θεωρεία αυτή είναι γνωστή ως (Kelvin-Helmholtz mechanism) αργή
βαρυτική συμπίεση αλλά από μόνη της δεν μπορεί να εξηγήσει επαρκώς τα
τεράστια ποσά της παραγομένης ενέργειας, έτσι προτάθηκε και μία
συμπληρωματική θεωρία κατά την οποία εκλύεται ενέργεια κατά την βύθιση του
βαρύτερου ηλίου μέσα στο ελαφρύτερο υδρογόνο λόγω τριβής.
Και οι τέσσερις γίγαντες αερίων διαθέτουν ένα σύστημα δακτυλίων όμως είναι
τόσο αχνοί που πρακτικά είναι αόρατοι από την Γη όλοι εκτός από τους δακτυλίους
του Κρόνου. Αυτό που εντυπωσιάζει κάθε αστρονόμο, ερασιτέχνη ή επαγγελματία,
και κάνει τη παρατήρηση του Κρόνου να προσφέρει τόσο ευχαρίστηση όσο και
εντυπωσιασμό είναι οι δακτύλιοι που τον περιβάλλουν πάνω από τον ισημερινό
του. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 10.000 δακτύλιοι με ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά ο καθένας οι οποίοι περικυκλώνουν τον Κρόνο με αμέτρητα
κομμάτια πάγου και πέτρας ενώ σκόνη καταλαμβάνει μεγάλο μέρος των κενών
τους. Οι δακτύλιοι ξεκινούν από την κορυφή της ατμόσφαιρας του πλανήτη και
εκτείνονται πολύ μακριά. Υπολογίζεται ότι το κυρίως ορατό κομμάτι των δακτυλίων
έχει πλάτος 65.000 Km, ενώ πιο αχνοί δακτύλιοι μπορεί να φτάνουν έως και
500.000 Km. Μεγάλες περιοχές του δακτυλίου έχουν ονομαστεί σύμφωνα με τα
γράμματα του λατινικού αλφαβήτου, A, B, C,? Ανάμεσα στον A και τον B υπάρχει
ένα χάσμα, ένα κενό ύλης το οποίο ονομάζεται χάσμα Cassini από το όνομα του
αστρονόμου που πρώτος το παρατήρησε. Το υλικό από το οποίο αποτελούνται οι
δακτύλιοι δεν είναι βέβαιο ακόμη από πού προέρχεται. Δύο είναι οι επικρατέστερες
θεωρίες. Στην πρώτη πιστεύεται ότι βρίσκεται εκεί από την δημιουργία του ηλιακού
μας συστήματος και κατ? επέκταση του Κρόνου ενώ στη δεύτερη πιστεύεται ότι
πρόκειται για τα συντρίμμια κάποιου δορυφόρου του Κρόνου που είτε δεν άντεξε
στην βαρυτική επίδραση του τεράστιου πλανήτη, είτε συγκρούστηκε με κάποιο
άλλο μεγάλο αντικείμενο.
Όπως στον Δία έτσι και στον Κρόνο πολύ δορυφόροι έχουν ανακαλυφθεί αλλά
και ανακαλύπτονται συνεχώς. Πάνω από 47 έχουν βεβαιωθεί μέχρι σήμερα και
έχουν διάφορα μεγέθη και σχήματα. Οι μεγαλύτεροι έχουν σφαιρικό σχήμα καθώς
έχουν αρκετά μεγάλη μάζα και κατ? επέκταση βαρύτητα ώστε να εμφανίζουν το
σχήμα αυτό. Άλλοι πάλι δορυφόροι μπορεί να έχουν ακανόνιστο σχήμα και να
πρόκειται για μετεωρίτες που εγκλωβίστηκαν από το βαρυτικό πεδίο του Κρόνου
που έκτοτε περιστρέφονται σε τροχιές γύρω του. Αρκετοί είναι οι δορυφόροι που
όπως και στον Δία έτσι και στον Κρόνο περιστρέφονται γύρω του σε αρκετά μεγάλη
απόσταση. Αυτό σε συνδυασμό με το μικρό τους μέγεθος είναι οι κύριοι λόγοι που
οι αστρονόμοι δυσκολεύονται να τους εντοπίσουν και δεν μας εκπλήσσει που
ακόμη και σήμερα ή και στο μέλλον περισσότεροι δορυφόροι αναμένεται να
προσδιοριστούν. Ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου είναι ο Τιτάνας. Ο Τιτάνας
είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος από τον πλανήτη Ερμή και περίπου ίσος με μιάμιση
φορά την Σελήνη. Στον Τιτάνα σε αντίθεση με τον Ερμή όμως υπάρχει ατμόσφαιρα
η οποία παρόμοια με την Γη συνίσταται κυρίως από αδρανές αέριο Άζωτο. Επίσης
υπάρχει και αρκετό μεθάνιο το οποίο μπορεί να βρίσκεται και στις τρεις
καταστάσεις, αέρια, υγρή και στερεή και όπως το νερό στην Γη κάνει τον κύκλο του
έτσι κάνει και το μεθάνιο στον Τιτάνα, στον οποίο μπορεί να βρίσκεται με την
μορφή πάγου, ή σε σύννεφα, ή να βρέχει και να δημιουργεί ποτάμια από μεθάνιο ή
κα λίμνες ή και ακόμη και ωκεανούς. Ακόμη ένας πολύ ενδιαφέρον δορυφόρος του
Κρόνου είναι ο Εγκέλαδος, ο οποίος μοιάζει με μια μεγάλη χιονόμπαλα που
περιφέρεται στο διάστημα, είναι δε αρκετά μικρός όμως οι λίγοι κρατήρες που
εμφανίζεται να έχει, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι κάτι ανακατασκευάζει την
επιφάνειά του.